10 zasad niemarnowania żywności

Według Food Report 2021 „Eating in 2030” oraz „2021 Trends Report”, ograniczenie marnowania żywności jest jednym z ważniejszych trendów żywnościowych 2021 roku. Rocznie w Polsce marnowanych jest 5 mln ton żywności, z czego za aż 3 mln ton odpowiadają gospodarstwa domowe.¹ Większości tych strat można uniknąć, a zmiany warto zacząć od siebie. Już przegląd lodówki robi olbrzymią różnicę.

Z danych Federacji Polskich Banków Żywności wynika, że Polacy wyrzucają przede wszystkim gotowe, niespożyte posiłki (70,3% badanych). Produkty spożywcze marnuje 37,2% ankietowanych. Najczęściej jest to pieczywo (62,9%), a w dalszej kolejności świeże owoce (57,4%) i warzywa (56,5%). Wśród powodów wymieniamy: zepsucie, przeoczenie daty ważności, przygotowanie zbyt dużej ilości jedzenia oraz za duże zakupy.²

Kupuj częściej, a mniej

Świadome podejście do konsumpcji warto zacząć od odpowiedniego przygotowania się do zakupów. Podstawą jest przejrzenie lodówki i kuchennych zapasów – tak, by uniknąć wyrzucania jedzenia do kosza. Coraz bardziej popularne zakupy online umożliwiają nam kupowanie artykułów spożywczych „od ręki”, w razie pojawienia się bieżącej potrzeby, z dostawą tego samego dnia. To nie tylko oszczędza nasz czas
i energię, ale także pomaga ograniczyć marnowanie żywności, kompulsywne nabywanie niekoniecznie niezbędnych nam artykułów, a ponadto zapewnia świeżość tego, co kupujemy.

Pomogła nam w tym pandemia, która niejako wymusiła zmianę naszych nawyków zakupowych. Wcześniej osoby korzystające ze sklepów spożywczych online robiły duże tygodniowe zakupy, a w sytuacji, kiedy jakiegoś produktu zabrakło, udawali się do lokalnego osiedlowego sklepu. Dziś coraz częściej w Internecie robimy mniejsze, codzienne zakupy koncentrując się na świeżych, rotujących produktach.

„Tendencje zakupowe się odwróciły – klienci są przyzwyczajeni do zamawiania mniejszego koszyka produktów tylko na kilka dni, ale zamawiają je częściej. Kupując tylko na kilka najbliższych dni, łatwiej jest uniknąć nadmiernych zakupów, które prowadzą do tego, że część jedzenia nie skonsumowana na czas ląduje w koszu. Chociaż jedną z głównych wskazówek dotyczących oszczędzania żywności jest planowanie przejrzystego menu, wiadomo, że dla dużej części populacji planowanie to dodatkowy kłopot. Pojawiły się nowe nawyki w e-zakupach, które pozwalają nam mniej planować i kupować tylko to, co faktycznie zużyjemy w najbliższych dniach. To nie tylko oszczędność żywności, ale i czasu” – mówi Jurgita Gižaitė-Tulabienė, kierownik ds. komunikacji w sklepie internetowym Barbora.

Przeglądaj i porządkuj lodówkę

By zredukować marnowanie żywności w domu wystarczy odpowiednio ją przechowywać. Już kilka prostych zasad przyniesie znaczącą zmianę:

10 zasad utrzymania porządku w lodówce:

Regularnie porządkuj lodówkę zgodnie z zasadą FIFO (first in, first out) – tylko 31,3% naszego społeczeństwa przyznaje, że regularnie układa produkty w szafce/lodówce zgodnie z datami ważności, tj. najbliżej drzwi te produkty, które tę datę mają najkrótszą (zasada FIFO: first in, first out, czyli „pierwsze weszło, pierwsze wyszło”). 41,9% Polaków twierdzi, że zdarza im się dbać o odpowiednie ustawienie produktów, a 26,8% respondentów zupełnie nie przywiązuje do tego wagi.³ Tymczasem określona kolejność wkładania nowej żywności do lodówki jest bardzo istotna. Produkty, które należy jak najszybciej zużyć, trzeba umieścić na wysokości oczu, z przodu półki. Im głębiej i dalej się znajdują, tym mniejsze prawdopodobieństwo, że zdążymy je zużyć na czas.

Regularnie czyść lodówkę – najlepiej wykorzystuj do tego naturalne środki do dezynfekcji – jak np. ocet. Im mniej bakterii, tym żywność będzie dłużej świeża.

Zamykaj szczelnie gotową / otwartą żywność – przygotowaną żywność należy przechowywać w przykrytych i szczelnie zamkniętych opakowaniach. Im mniejsza cyrkulacja powietrza tym dłuższa trwałość produktu i późniejszy proces fermentacji.

Nie każdy produkt wymaga lodówki – pomidory, ziemniaki, cukinia czy cebula nie powinny być przechowywane w lodówce. Podobnie olej –
z wyjątkiem rybnego i lnianego. Masło orzechowe, czosnek, orzechy i nasiona oraz rzepa również nie powinny być w lodówce, chyba, że są już pokrojone. Warto mieć na uwadze, że lodówka chroni produkty zbożowe przed molami spożywczymi, ale np. chleb przetrzymywany w lodówce szybciej czerstwieje.
Utrzymuj odpowiednią temperaturę w lodówce (do 5 stopni) – bakterie rozmnażają się wolniej w niższych temperaturach. Temperatury mogą się różnić w zależności od miejsca w lodówce. Na przykład, im bliżej znajduje się element/ściana zamrażarki, tym jest zimniej. Im bliżej drzwi, tym cieplej.

Zapewniaj wilgoć warzywom i owocom – niektóre lodówki są wyposażone w specjalne szuflady, dedykowane przechowywaniu warzyw i owoców.
W innym przypadku należy trzymać je w opakowaniach z dostępem powietrza, by zapobiec wysychaniu oraz fermentacji. Sałatę warto skropić wodą, a opakowanie rozszczelnić, ponieważ w warunkach beztlenowych następuje przemiana azotanów w niebezpieczne dla naszego zdrowia azotyny, zalać wodą można również jagody.

Uważaj na to, co trzymasz w drzwiach lodówki – to najcieplejsze miejsce,
z dużymi wahaniami temperatury, dlatego można w nim przechowywać jedynie te produkty, które są obojętne na takie wahania, jak np. musztarda czy chrzan.
Stosuj szklane opakowania – nie dość, że są najskuteczniejsze w ochronie przed bakteriami, to też przezroczyste – dzięki czemu można szybko zobaczyć co jest w środku. Im mniej widzimy, tym mniejsze prawdopodobieństwo, że zdążymy skonsumować na czas.

Unikaj przepełniania lodówki – kupuj częściej, a mniej i to, co jest ci faktycznie potrzebne. W przepełnionej lodówce nie widzimy wszystkich produktów, co często powoduje ich psucie. Ponadto duża ilość produktów utrudnia właściwy przepływ powietrza i zmniejsza skuteczność chłodzenia.
Kupuj dopiero po przeglądzie lodówki – kiedy zweryfikujesz to, co masz
w domu i co musisz najszybciej zużyć. Szukaj alternatywnych, ekonomicznych sposobów na wykorzystanie żywności, która zalega w lodówce. Dopiero wtedy zrób zakupy, nabywając to, czego naprawdę ci brakuje.

Zatrzymaj łańcuch strat

Wyrzucony produkt to nie jedyna strata. Umieszczając w koszu jedzenie, uruchamiamy cały łańcuch strat zarówno o charakterze ekonomicznym, jak
i środowiskowym. Patrząc od drugiej strony – świadoma konsumpcja to oszczędność w domowym budżecie, zachowanie cennych surowców, wykorzystanych do produkcji danego wyrobu, zmniejszenie emisji gazów cieplarnianych do atmosfery powodowanych przez rozkład żywności na wysypiskach oraz odciążenie środowiska naturalnego.

1 Wg Instytutu Ochrony Środowiska-Państwowego Instytutu Badawczego.

2 https://bankizywnosci.pl/wp-content/uploads/2020/10/Raport_NieMarnujJedzenia_2020.pdf

3 https://bankizywnosci.pl/wp-content/uploads/2020/10/Raport_NieMarnujJedzenia_2020.pdf