Co wiemy o antykoncepcji?

Choć wydawać mogłoby się, że tabletki antykoncepcyjne są środkiem powszechnie znanym, a Internet i gabinety lekarskie dostarczają wiedzy na temat ich poprawnego stosowania, wielu Polkom nadal brakuje podstawowych informacji o ich użytkowaniu. Z badań przeprowadzonych przy współpracy lekarzy-ginekologów wynika, że co piąta użytkowniczka nie potrafi stwierdzić, czy tabletki zabezpieczają ją przed chorobami przenoszonymi drogą płciową.

Zbadali, co użytkowniczki pigułek antykoncepcyjnych wiedzą o tej metodzie

Z tematyką wiedzy pacjentek stosujących antykoncepcję doustną postanowili się zmierzyć ginekolodzy uczestniczący w programie edukacyjnym „Antykoncepcja dla Ciebie”. Badanie wiedzy pacjentek kontynuujących lub rozpoczynających doustną antykoncepcję hormonalną w zakresie prawidłowego stosowania doustnych tabletek antykoncepcyjnych zostało przeprowadzone przez firmę Brass Research & Development w ramach wspomnianego programu. Danych do badania dostarczyli ginekolodzy, którzy przeprowadzili wywiad z 17 760 pacjentkami w okresie od października 2015r. do października 2016r.

Wiedza o tabletkach antykoncepcyjnych wciąż jest niepełna

Większość kobiet, które wzięły udział w ostatniej edycji badania, wykazała się znajomością mechanizmu działania tabletki antykoncepcyjnej. Na pytanie o to, czy prawdą jest, że hormony zawarte w tabletkach antykoncepcyjnych zapobiegają zapłodnieniu, zagnieżdżeniu się zarodka bądź owulacji, ponad 91 proc. badanych Pań odpowiedziało poprawnie. Warto zauważyć, że odsetek kobiet, które dysponują wiedzą w tym zakresie, jest nieznacznie niższy w porównaniu z wiedzą z poprzednich lat. Wówczas poprawnej odpowiedzi udzielało ponad 92 proc. uczestniczek badania. Trzy czwarte badanych wie o tym, że poza wysoką skutecznością w zapobieganiu ciąży, stosowanie hormonalnej antykoncepcji doustnej może przynieść im dodatkowe korzyści (na pytanie o tę kwestię poprawnie odpowiedziało 75,8 proc. kobiet objętych badaniem).

Brak wiedzy = niższa skuteczność antykoncepcji?

Niepokoić mogą natomiast dwa fakty związane ze stosowaniem tego rodzaju antykoncepcji. Dla aż dwóch na pięć badanych Polek nie było jasne to, czy tabletki antykoncepcyjne zabezpieczają przed chorobami przenoszonymi drogą płciową (15,6% badanych nie wiedziało, czy to prawda, a 4,3 proc. kobiet udzieliło niepoprawnej odpowiedzi). Poziom wiedzy pacjentek w tym aspekcie był zbliżony do poziomu wiedzy z poprzednich lat i pokazuje, że potrzebna jest edukacja kobiet w tym zakresie.

Regularność przyjmowania tabletek antykoncepcyjnych jest bardzo ważna z punktu widzenia skuteczności tej metody. Tymczasem jedna na dziesięć użytkowniczek tej metody, które uczestniczyły w badaniu, nie wie o tym, że największa skuteczność tabletek antykoncepcyjnych zostanie zachowana, gdy zażywa się je każdego dnia o tej samej porze. Ponad jedna piąta z badanych pań nie posiadała wiedzy o tym, jak zachować się w przypadku pominięcia jednej dawki. W przypadku, gdy została pominięta tabletka antykoncepcyjna i upłynęło mniej niż 12 godzin od jej planowego przyjęcia, należy ją jak najszybciej zażyć, a kolejną pigułkę trzeba wziąć o zwykłej porze. Tymczasem 18,8 proc. uczestniczek badania nie wiedziało, że jest to prawidłowy sposób działania w tej sytuacji, a 2,6 proc. kobiet uznało, że nie powinno się tak postąpić. Pocieszający natomiast jest fakt, że w porównaniu do poziomu świadomość z poprzednich lat, świadomość kobiet w tym zakresie powoli rośnie – wśród uczestniczek poprzednich edycji badania, niemal jednej czwartej z nich brakowało wiedzy na ten temat (24,3 proc.).

Okazuje się, że ponad 20 proc. badanych Polek nie jest świadoma tego, że w przypadku, gdy pominięta została tabletka antykoncepcyjna i upłynęło więcej niż 12 godzin od jej planowego przyjęcia, skuteczność antykoncepcji może być zmniejszona. Co zaskakujące, aż cztery na dziesięć Polek objętych badaniem nie wiedziało, w jaki sposób inne przyjmowane przez nie preparaty mogą wpłynąć na skuteczność antykoncepcji doustnej. 38,5 proc. kobiet biorących udział w badaniu nie wiedziało, czy skuteczność antykoncepcji zmienia się w przypadku stosowania m.in. leków uspokajających, przeciwpadaczkowych, antybiotyków i preparatów na bazie dziurawca, a 2,4 proc. z nich uznało, że nie jest to prawdą. W tej kwestii na przestrzeni kilku lat nastąpiła wyraźna poprawa, ponieważ w poprzednich latach aż 45,8 proc. pań objętych badaniem nie udzieliło prawidłowej odpowiedzi na to zagadnienie.

Te luki w wiedzy użytkowniczek pigułek, ujawnione w badaniu, mogą być przyczyną mniejszej skuteczności tej metody antykoncepcji.

Stanowisko Polskiego Towarzystwa Ginekologicznego

Lekarze badający wiedzę uczestniczek programu ocenili, że 53,2 proc. badanych Pań dysponuje wiedzą częściową o stosowanej przez nie metodzie antykoncepcji, a 40,6 proc. kobiet posiada pełną wiedzę w tym zakresie. Zdaniem lekarzy, 6,3 proc. uczestniczek badania nie posiadało odpowiedniej wiedzy o tabletkach antykoncepcyjnych.

Te badania pokazujące, że Polkom wciąż brakuje podstawowej wiedzy na temat prawidłowego stosowania doustnej antykoncepcji hormonalnej są spójne z tezami Polskiego Towarzystwa Ginekologicznego (PTG). Według lekarzy-ginekologów, antykoncepcja hormonalna pozostaje najskuteczniejszym sposobem zapobiegania ciąży, a ewentualna nieskuteczność wynika z błędnego jej stosowania. Jak wskazuje PTG, co piąta kobieta zażywająca pigułki antykoncepcyjne zapomina przyjąć dwie lub nawet więcej tabletek przypadających na jeden cykl, a niemal co druga przyznaje się do pomijania jednej tabletki w danym cyklu.

Jak skutecznie edukować?

Zdaniem lekarzy, jedna na dziesięć pacjentek, które stosują tabletki antykoncepcyjne, potrzebuje więcej wiedzy na temat korzystania z tego środka. W jaki sposób powinna ją uzyskać? Ważnym źródłem wiedzy pozostaje Internet – dla około 40 procent badanych pań oczekiwanym materiałem informacyjnym mógłby być poradnik lub strona www. Kluczowy jednak okazuje się kontakt z lekarzem. Ponad 60 procent badanych kobiet wskazało, że kontakt ze specjalistą jest najbardziej pożądanym źródłem wiedzy na temat poprawnego stosowania środków antykoncepcyjnych.

„Antykoncepcja hormonalna jest jednym z ważniejszych osiągnięć medycyny XX wieku, gdyż zabezpiecza przed nieplanowaną ciążą dając poczucie bezpieczeństwa i wolności kobiecie, ale również spełnia ogromną rolę terapeutyczną, wykorzystując swe działania pozaantykoncepcyjne. Przedstawione wyniki badania wskazują na coraz większą świadomość kobiet w kwestii pozaantykoncepcyjnych korzyści wynikających ze stosowania tabletek antykoncepcyjnych. Ponadto, kobiety bardziej świadomie rozmawiają z lekarzem o swoich potrzebach zdrowotnych, w zaspokojeniu których może pomóc stosowanie tabletek antykoncepcyjnych. Znikają popularne mity dotyczące antykoncepcji hormonalnej jak np. ciąża mnoga po jej odstawieniu, czy niepłodność. Kobiety mają świadomość, iż odpowiedni dobór terapii jest kwestią kluczową, aby mogły cieszyć się wszystkimi zaletami wynikającymi z korzystania danej metody. Wydaje się, że XXI wiek to czas na jeszcze lepszą edukację personelu medycznego oraz pacjentek w zakresie antykoncepcji oraz szeroko pojętej profilaktyki zdrowotnej.” – podsumowuje prof. dr hab. n. med. Violetta Skrzypulec-Plinta, specjalista ginekolog-położnik, endokrynolog, seksuolog, kierownik Katedry Zdrowia Kobiety Śląskiego Uniwersytetu Medycznego w Katowicach.