Tajemnice endometrium

To za jego sprawą co miesiąc dochodzi do menstruacji, a kobieta rozpoczyna nowy cykl. To dzięki niemu w łonie matki może rozwijać się nowe życie. Mimo tak kluczowych funkcji, wiele kobiet wciąż niewiele wie o endometrium. Z definicji jest to błona śluzowa, wyściełająca jamę macicy. W każdym cyklu, w wyniku działania hormonów, zmienia się ona, by – jeśli dojdzie do zapłodnienia – przyjąć zarodek i umożliwić jego dalszy rozwój. Jeśli ciąży nie ma, endometrium złuszcza się, by cały proces mógł zacząć się od nowa… Co jeszcze warto wiedzieć na jego temat?

Przemiany w cyklu

Grubość endometrium zmienia się podczas cyklu miesięcznego kobiety, pod wpływem działania hormonów żeńskich ( estrogenu i progesteronu ). Błona śluzowa macicy rozrasta się w momencie dojrzewania pęcherzyków Graafa, przygotowując macicę do zagnieżdżenia zapłodnionej komórki jajowej. Jeżeli nie dojdzie do zapłodnienia, progesteron aktywny w drugiej fazie cyklu menstruacyjnego, hamuje jej dalszy rozrost, by po ok. 14 dniach doprowadzić do jej złuszczenia. To właśnie wtedy występuje krwawienie miesiączkowe. Błona śluzowa macicy składa się z dwóch warstw: czynnościowej i podstawnej. Pierwsza z nich ulega złuszczeniu właśnie podczas miesiączki, druga natomiast stanowi materiał zapasowy do odbudowania się błony śluzowej na początku każdego cyklu. Warto wiedzieć, że grubość endometrium zmienia się również wraz z wiekiem kobiety – w okresie dojrzewania wynosi ok. 0,3- 0,5 mm, a w okresie prokreacyjnym jest uzależniona od fazy cyklu (ok. 8 mm w pierwszej fazie i więcej w drugiej fazie cyklu). Podczas menopauzy grubość błony śluzowej macicy jest uzależniona od tego, czy kobieta stosuje hormonalną terapię zastępczą. Nie powinna ona jednak przekraczać 5-6 mm – sytuacja taka jest sygnałem wymagającym konsultacji lekarskiej i może świadczyć o procesach rozrostowych endometrium – mówi dr Katarzyna Hasik, ginekolog-położnik z Kliniki INVICTA w Gdańsku.

Gdy zaczyna się nowe życie…

Endometrium ma kluczowe znaczenie dla możliwości rozwoju ciąży. Jeżeli dojdzie do zapłodnienia, pod wpływem działania progesteronu błona śluzowa macicy nie złuszcza się, a ulega dalszym przemianom Następnie przekształca się w tzw. doczesną ciążową. Najbardziej optymalne warunki do zagnieżdżenia się zarodka endometrium wykazuje podczas tzw. okna implantacyjnego. To właśnie w tym czasie jest ono w stanie „przyjąć” do siebie zarodek – opowiada ekspert z INVCTA. Zdarza się, że z powodu niewystarczającej ilości produkowanego progesteronu zarodek nie jest w stanie zagnieździć się w endometrium. Przyczyną problemów z implantacją mogą być zaburzenia hormonalne i immunologiczne. By doszło do implantacji endometrium musi mieć też odpowiednią grubość. Weryfikuje się ją na podstawie badania USG (transwaginalnego). Diagnostyka obrazowa umożliwia także ocenę struktury śluzówki oraz ew. zmian w obrębie jamy macicy, np. polipów. Pogrubiona błona śluzowa świadczy o tzw. przeroście endometrium. Zazwyczaj w takiej sytuacji wykonuje się biopsję endometrium, w celu pobrania materiału do badania, a także histeroskopię, czasami połączoną z łyżeczkowaniem. Wszelkie zabiegi chirurgiczne należy jednak rozważać z dużą ostrożnością – zwłaszcza u kobiet, które planują zajście w ciążę. – dodaje dr Hasik.

Czy endometrioza to nieprawidłowe endometrium?

Endometrioza, czyli ogniska komórek endometrialnych poza jamą macicy, to dość powszechna, ale wciąż tajemnicza choroba. Dotyka najczęściej kobiety w wieku rozrodczym i może być przyczyną niepłodności. Wpływa także na codzienne życie chorych, powodując dolegliwości bólowe podczas miesiączki czy podczas współżycia. Pomóc w diagnozowaniu choroby może badanie USG oraz laparoskopia. Leczenie endometriozy koncentruje się na ograniczeniu uciążliwych objawów, ale również na terapii niepłodności. Zazwyczaj, w przypadku kobiet posiadających już dzieci stosuje się odpowiednią terapię hormonalną a w uzasadnionych przypadkach stosuje się zabiegi chirurgiczne. U pacjentek, które chcą zajść w ciążę, często metodą z wyboru jest zapłodnienie pozaustrojowe. Endometrium narażone jest również na stany zapalne. Bardzo ważne, by w przypadku podejrzenia zapalenia endometrium jak najszybciej udać się do lekarza, gdyż nieleczone, może przenieść się na jajowody, a w konsekwencji powodować ich niedrożność. – przekonuje lekarz. Najbardziej niebezpieczną chorobą w obrębie endometrium jest rak trzonu macicy, który dotyka głównie kobiety dojrzałe (ok. 55-70 rok życia). Leczenie uzależnione jest od stadium zaawansowania choroby, a także od wieku pacjentki. U tych w wieku rozrodczym oraz w przypadku wczesnego stadium choroby, stosuje się raczej terapię hormonalną – z myślą o planowanym macierzyństwie. U kobiet będących w okresie pomenopauzalnym oraz w przypadku zaawansowanego nowotworu przeprowadza się zabiegi chirurgiczne, uzupełnione o radio lub chemioterapię – dodaje dr Katarzyna Hasik.