Przyczyny wysokiego cholesterolu

Wysoki cholesterol jest powodem chorób sercowo-naczyniowych, miażdżycy, może też prowadzić do zawału. Aby ograniczyć ryzyko wystąpienia tych schorzeń, warto zadbać o zmianę nawyków żywieniowych i stylu życia.

Czym jest cholesterol?

Cholesterol jest słowem, które wzbudza powszechny niepokój. Zupełnie niepotrzebne, gdyż jest to naturalny budulec błon komórkowych, niezbędny do prawidłowego funkcjonowania m.in. układu odpornościowego i mózgu. Wysoki cholesterol nie musi być od razu interpretowany jako zły wynik. Najważniejszy jest stosunek dwóch frakcji LDL (tzw. zły cholesterol) i HDL (tzw. dobry cholesterol). Nadmiar cholesterolu LDL może być szkodliwy dla zdrowia. Pod nazwą LDL kryją się lipoproteiny o niskiej gęstości transportujące cholesterol z wątroby do komórek. Nadmiar LDL sprawia, że złogi tłuszczu odkładają się w naczyniach krwionośnych, tworząc blaszki miażdżycowe, co w konsekwencji grozi zwężeniem naczyń. HDL, czyli dobry cholesterol, to lipoproteiny o dużej gęstości. Ma on za zadanie usuwać nadmiar cholesterolu nie tylko z naczyń, lecz także z tkanek obwodowych. Usunięte złogi tłuszczu są transportowane do wątroby i tam rozkładane.

Podwyższony poziom cholesterolu całkowitego występuje w przypadku wielu schorzeń, np. niedoczynności tarczycy, niewydolności nerek i łuszczycy. Zbyt niski poziom całkowitego cholesterolu obserwuje się m.in. przy marskości wątroby, anemii, nadczynności tarczycy lub głodówkach.

Do najczęstszych przyczyn wysokiego cholesterolu zalicza się nadwagę, brak aktywności fizycznej, palenie papierosów i ogólny zły stan zdrowia. Nierzadko tendencję do podwyższonego poziomu całkowitego cholesterolu można odziedziczyć. Okazuje się również, że po 30. roku życia poziom cholesterolu zaczyna wzrastać. Płeć także może mieć znaczenie. Podwyższony cholesterol mają częściej po 50. roku życia mężczyźni niż kobiety. Lekarze od lat alarmują o konieczności wprowadzenia zmian nawyków żywieniowych oraz potrzebie większej aktywności fizycznej.

Jak obniżyć wysoki cholesterol?

Wysoki cholesterol można obniżyć, stosując odpowiednią dietę i prowadząc zdrowy tryb życia. Organizm człowieka sam produkuje cholesterol, jednak około 20% tego związku pochodzi z pożywienia. Lekarze zalecają, aby ograniczyć spożywanie tłuszczów zwierzęcych, a w szczególności czerwonego mięsa. Posiłki powinny zawierać więcej roślin strączkowych (soczewicy, fasoli, ciecierzycy), błonnika oraz świeżych warzyw i owoców. Dietetycy mówią nawet o tym, że przynajmniej połowę codziennego pożywienia powinny stanowić warzywa i owoce. A co z błonnikiem? Dlaczego jest tak ważny? Błonnik pokarmowy zachowuje się w jelitach jak „miotełka”, czyszcząc je i „wymiatając” nie tylko niestrawione cząstki pokarmowe, lecz także tzw. zły cholesterol. Walkę z wysokim cholesterolem warto wspierać również wielonienasyconymi kwasami tłuszczowymi. Mowa tutaj o rybach morskich (np. łososiu), siemieniu lnianym, awokado czy oliwie z oliwek. Niezbędne w każdej diecie zdrowej dla serca i naczyń krwionośnych są sterole i stanole roślinne. Ich bogactwo znajduje się w orzechach oraz olejach roślinnych. Codzienne spożywanie tych produktów skutecznie obniża poziom złego cholesterolu.

Kolejnym krokiem do zachowania proporcji między HDL i LDL jest waga. Okazuje się, że schudnięcie około 10% wagi u osób otyłych znacznie zmniejsza poziom cholesterolu we krwi. Aby jednak proces gubienia kilogramów był skuteczny, musi być powolny. Restrykcyjne głodzenie się nie ma najmniejszego sensu. Za optymalne uważa się utratę około 0,5–1 kg tygodniowo. Profil lipidowy poprawi się na dłużej, jeśli zmiany żywienia i aktywność fizyczna będą wprowadzane stopniowo. Warto pamiętać o tym, że każdą radykalną zmianę diety należy skonsultować z dietetykiem. Wówczas łatwiej uniknąć pomyłek żywieniowych.